دسته: علوم انسانی مقاله بررسی فعل مركب در فارسی گفتاری معیار در 16 صفحه ورد قابل ویرایش
قیمت فایل فقط 5,000 تومان
مقاله بررسی فعل مركب در فارسی گفتاری معیار در 16 صفحه ورد قابل ویرایش
فعل مركب در فارسی گفتاری معیار
چكیده
مقوله فعل مركب از جالب ترین، ظریفترین و در عین حال پیچیده ترین بخش های پژوهش های نحوی است كه توجه بسیاری از دستور نویسان و زبان شناسان را معطوف به خود نموده است. در این مختصر نگارنده بر آن است كه ضمن بررسی جدیدترین تحلیل ها از فعل مركب فارسی، بسامد وقوع فعل مركب در زبان فارسی گفتاری معیاررا تعیین نماید، براساس نظریه تتا به بررسی ساخت موضوعی فعل مركب فارسی گفتاری معیار بپردازد تحلیلی آماری از آن به دست دهد.
واژگان كلیدی :
زبان معیار، ساخت موضوعی، فعل مركب، نظریه تتا، موضوع X
1- مقدمه
دستور نویسان و زبان شناسان ایرانی وغیر ایرانی توجه ویژه‌ای به مقولة فعل مركب در زبان فارسی داشته اند و هر یك ضمن از اینكه آن را توصیف و طبقه بندی نموده اند، معیاری نیز برای متمایز ساختن آن از فعل ساده ارائه داده اند. از تحلیل های فعل مركب فارسی در حیطة دستور سنتی می توان به تحلیل خیامپور (1352/62) ، عماد افشار (1372/8-126) ، نوبهار ( 1372، 162-159) خانلری (1373، 8-176) و لمبتون (1984، 93-84 ) اشاره كرد.
در سال های اخیر در پی پیشرفت هایی كه در علم زبان شناسی در سطح جهانی صورت گرفته است و همسو با دستاوردهای نوین زبان شناختی در حیطة نحو و ساختواژه، تحلیل های ارزنده ای نیز از فعل مركب فارسی ارائه شده است. از جمله این تحلیل ها می توان از تحلیل محمود كریمی (1992)، كریمی (1996) ، دبیر مقدم ( 1376) و زاهدی (1380) نام برد كه هر یك با گرایشی متفاوت از دیگری به توصیف فعل مركب فارسی پرداخته اند.
این پژوهش بر آن است با بررسی و كنكاش در تحلیل های فوق به تعریفی جامع، شفاف و منسجم از فعل مركب دست یابد و سپس با این فرض كه فعل مركب در فارسی گفتاری معیار بسیار بیشتر از فعل ساده بكار می رود به بررسی پیكرة جمع آوری شده بپردازد. همچنین داده های پیكره حسب نظریة تتا در چارچوب نظریه حاكمیت و مرجع گزینی و همسو با محمد ابراهیمی ( 1382 ب) طبقه بندی و بسامد هر یك در فارسی گفتاری معیار محاسبه می گردد. در پایان یافته های پژوهش را ذكر نماید و پیامدهای نظری و كاربردی آنها را برشمارد.
3- تحلیل های فعل مركب فارسی در حیطة دستور سنتی
زبان شناسان بسیاری در حیطة دستور سنتی به بررسی فعل مركب فارسی پرداخته اند كه در این قسمت به بررسی چند نمونه از این آثار بسنده می گردد:
- خانلری در كتاب دستور زبان فارسی ( 1373/8-176) فعل های فارسی را از نظر ساختمان به سه گونه ساده ، پیشوندی و مركب تقسیم می كند و فعل مركب را فعلی می داند كه از تركیب یك اسم یا صفت با یك فعل پدید آمده است. وی (1365، ج2، 8-127) می نویسد «اطلاق فعل مركب به این گونه كلمات از آن جهت است كه از مجموع آنها معنی واحدی دریافت می شود. « به باور خانلری در صورتی كه هر یك از اجزاء معنی مستقل و اصلی خود را حفظ كرده باشند دیگر نمی توان آن را فعل مركب دانست. لیكن حسب داده های زبان فارسی علاوه بر اسم یا صفت، مقوله های دیگر نحوی نیز می توانند به عنوان عنصر غیرفعلی در ساخت فعل مركب شركت كنند و دیگر اینكه حتی با در نظر گرفتن معیار معنا شناختی فوق برای تشخیص فعل مركب می‌توان فعل پیشوندی را نیز زیر عنوان فعل مركب لحاظ كرد.
نوبهار (1372، 161-159) فعل را از نظر ساخت به سه دسته ساده، پیشوندی و گروهی تقسیم می كند و فعل مركب را به همراه فعل مركب پیشوندی و عبارات فعلی، زیربخش فعل گروهی می داند.
این تحلیل نیز علیرغم گسترده بودن تقسیم بندی دقیقی از فعل مركب به دست نمی دهند و پاسخگویی مسایل متفاوت مطرح در این زمینه نیست.
2- شیوه پژوهش
برای انجام این پژوهش ابتدا پیكرة زبانی در زبان فارسی گفتاری معیار جمع آوری گردید زبان معیار همسو با صادقی (1362) زبان درس خواندگان در نظر گرفته شد كه در رادیو و تلویزیون نیز به كار رود و در آموزش زبان به خارجیان مورد استفاده قرار می گیرد. لذا در ابتدای امر مدت زمان 150 دقیقه مصاحبه های تلویزیونی با اساتید دانشگاه كه هر روزه در برنامه های مختلف تركیبی از شبكه های مختلف پخش می گردید ضبط شد. مدت زمان هر مصاحبه به طور میانگین 13 دقیقه منظور گردید . پس از ثبت داده های گفتاری آنها را مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار داده ایم.
4- تحلیل های نوین از فعل مركب فارسی
دبیر مقدم (1376) با دیدگاهی ساختواژی نشان داده است كه فعل های مركب فارسی حاصل دو فرایند عمده تركیب و انضمام هستند كه هر یك از زیرمجموعه هایی را شامل می شوند. فعل های مركب حاصل از فرایند تركیب عمدتاً یك عنصر غیرفعلی یا یك عنصر غیرفعلی مطابق زیر بدست می آید:
الف – اسم و فعل ( دلخور بودن، دلخور شدن، دلخور كردن)
ب – گروه حرف اضافه ای و فعل ( به دنیا آمدن)
ت – قید و فعل (برانداختن، پس دادن)
ث – اسم مفعول و فعل كمكی مجهول ساز( كشته شدن، گفته شدن)
در فرایند انضمام نیز یا گروه حرف اضافه ای با از دست دادن حرف اضافه به فعل منضم م یشود و یا مفعول صریح شانه های دستوری خود را از دست می دهد و به فعل منقسم می گردد كه چنین اسمی غیرارجاعی و فاقد حالت دستوری است. وی خاطر نشان كرده است كه افعال حاصل از فرایند انضمام در هر دو صورت افعال مركب لازم هستند.
لیكن محمد ابراهیمی (1382) الف تمامی افعال مركب حاصل از انضمام مفعول صریح را فعل مركب انضمامی نمی داند. وی بر پایه نظریه گفتمان بنیاد هاپر و تامپسون (1980) استدلال كرده است كه در زبان فارسی معیار فعل مركب انضمامی زمانی وجود خواهد داشت كه گروه اسمی منضم به فعل نكره باشد. درصورتی كه این گروه اسمی مشخص یا معرفه باشد ، اگر چه كلیه نشانه های دستوری خود را از دست داده باشد نمی توان گفت كه به اسم جنس تبدیل شده است و فعل مركب لازم به وجود آورده است. محمد ابراهیمی ( 1382 الف) مطابق جدول 4-1 استدلال می كند كه اسمی نكره است و می توان اسم جنس باشند كه از نظر گوینده وشنونده غیرارجاعی باشد.
اشباع موضوعی
در میان این دو انتها نیز ساخت های دیگری قرار دارند به گونه ای كه هر چه به سوی او پیوستار حركت نماییم با تعامل نحو – واژگان و بروز رفتارهای ساختواژی روبرو می شویم كه از سطح كمتری از شفافیت ساختاری – معنایی برخوردارند. از طرفی هر چه به سوی دیگر پیوستار میل نماییم با تعامل بخش های نحوی – واجی مواجه خواهیم شد كه به شفافیت ساختاری – معنایی می انجامد. وی معتقد است لزومی ندارد به وجود گشتاری به نام انضمام در ساخت فعل مركب قایل شویم. لیك می توان به جای آن از فرایند ادغام (Merge) سخن به میان آورد.
زاهدی (1380 ، 5-224) می گوید برخی اوقات ممكن است صفت یا عنصر فعلی با واژه بستی دنبال شود مثال
علی شیشه را از آب پرش كرد.
به باور زاهدی ( همان ) پدیده واژه بست افزایی از تأثیرات صورت آوایی (PF) و نمایانگر تعامل نحو – واجی است.
قایل شدن به پیوستار ساخت فعل مركب در زبان فارسی تحلیل نوینی است كه می تواند در پژوهش و برنامه ریزی های زبانی كارآمد باشد.
لیكن طبق داده های پیكره ، واژه نسبت تنها عنصری نیست كه جین دو جزء تشكیل دهنده فعل مركب ظاهر می شود بلكه این عنصر می تواند مقوله های دیگر اسمی، صفتی ، … را نیز در بر گیرد. نمونه های (5) و(6) نشان دهنده این مطلب هستند.
(5) برای این كار احتیاج به موادی دارند.
(6) تا میان این راه های مناسب انتخاب مناسب كنند.
5- چهارچوب نظری
5-1 ساخت موضوعی فعل مركب
محمد ابراهیمی ( 1382 ب 45-40) براساس نظریه حاكمیت و مرجع گزینی ( نظریه تتا) به بررسی ساخت موضوعی فعل می‌پردازد. و می‌گوید موضوع های فعل حداقل شركت كنندگان لازم در انجام فعل می باشد و ساخت موضوعی فعل یعنی حداقل شركت كنندگان لازم یا اجباری از جمله فاعل را مشخص می سازد. در هر گروه فعلی علاوه بر موضوع های فعل ممكن است گروه های دیگری هم حضور داشته باشند كه بیان كننده مفاهیمی مثل حالت، مكان ، زمان فعل باشند كه چنین گروه هایی اطلاعات اضافی و اختیاری محسوب می شوند. این نوع گروه ها را افزوده (Adjnnct) می نامیم.
بر این اساس و همسو با ابراهیمی ( همان) می توان افعال مركب فارسی گفتاری معیار را به لحاظ تعداد موضوع های آن به دو دسته یك موضوعی و چند موضوعی تقسیم نمود. افعال چند موضوعی را نیز می توان به انواع دو موضوعی، سه موضوعی و چهار موضوعی تقسیم كرد.
نمودار شماره 5-1 را می توان نمودار تعداد موضوع های فعل مركب در فارسی گفتاری معیار دانست.
انواع افعال را می توان در مثال های زیر مشاهده نمود :
(7) تعداد زنانی كه در بیرون از خانه كار می كنند.
(8) چرا كه دختران الگوهای جدیدتری را پیدا می كنن.
(9) والدین بچه ها را پایین تر از سن واقعی اونا ارزیابی می كنن.
(10) باهات سر هر چی بگی شرط می بندم كه كاسه ای زیر نیم كاسه اس
لازم به ذكر است كه موضوع های فعل به دو دسته بیرونی و درونی تقسیم می شوند. موضوع بیرونی را در اینجا موضوع 1 نام نهاده ایم و موضوع های درونی را كه متمم می باشند تحت عنوان موضوع های 2و3و4 براساس ترتیب ظهورشان دریافت نام نهاده ایم.
5-2- نحوه بازتاب موضوع های فعل مركب در فارسی گفتاری معیار
در فارسی گفتاری معیار موضوع های فعل مركب به اشكال گوناگون اعم از گروه های اسمی ، صفتی ، حرف اضافه ای و یا بند خود ایستا و ناخودایستا بازتاب می یابند. گاه نیز موضوع فعل حسب یافت و اطلاعات موجود در بافت دارای بازتاب در سطح ر- ساخت نیست.
بنباراین می توان نمودار كلی نحوه بازتاب موضوع های فعل اعم از ساده و مركب را در فارسی معیار به صورت زیر نشان داد.
موضوع های فعل
گروهی – اسمی – صفتی – حروف اضافه ای
بندی – خود ایستا – ناخود ایستا – مصدری – كوچك – غیرشخصی- با فعل – بدون فعل
نمودار 5-2-1 نحوه بازتاب موضوع های فعل
جهت دریافت فایل مقاله بررسی فعل مركب در فارسی گفتاری معیارلطفا آن را خریداری نمایید
قیمت فایل فقط 5,000 تومان
برچسب ها : تحقیق بررسی فعل مركب در فارسی گفتاری معیار , پروژه بررسی فعل مركب در فارسی گفتاری معیار , مقاله بررسی فعل مركب در فارسی گفتاری معیار , دانلود تحقیق بررسی فعل مركب در فارسی گفتاری معیار , بررسی فعل مركب در فارسی گفتاری معیار , فعل مركب , فارسی گفتاری , معیار